Lồng ruột là một loại bệnh cấp cứu ngoại khoa hay gặp ở những trẻ nhỏ. Bệnh này có thể gặp phải ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến nhất là trẻ từ 5 – 9 tháng tuổi. Khi trẻ lên 2 tuổi tỷ lệ mắc bệnh chỉ còn khoảng 15% và ngày càng giảm đi khi trẻ trưởng thành. Một số thống kê chỉ ra rằng tỷ lệ trẻ em trai mắc bệnh lồng ruột chiếm tới 70%. Bệnh lồng ruột ở trẻ thường xảy ra vào mùa đông xuân.
Lồng ruột là bệnh lý thường xảy ra ở những trẻ đang bú mẹ, đặc biệt là những em bé có nhu động ruột mạnh. Khi trẻ mắc bênh lồng ruột, những mạch máu nuôi ruột bị tắc nghẹt. Điều này dẫn đến việc không nuôi được đoạn ruột bị lồng và sẽ dẫn đến hoại tử. Chính vì thế, phụ huynh cần nắm kỹ những dấu hiệu của bệnh lồng ruột ở trẻ để đi cấp cứu và can thiệp kịp thời.
Tìm hiểu về bệnh lồng ruột
Lồng ruột là hiện tượng một đoạn ruột phía trên chui vào lòng một đoạn ruột phía dưới và bị mắc kẹt lại. Điều này gây ách tắc sự lưu thông trong ruột. Không chỉ vậy mạch máu ở đoạn ruột này cũng bị cuốn vào nhau, gây tắc nghẽn, xuất huyết trong. Trường hợp không xử lý kịp thời, đoạn ruột này sẽ hoại tử gây nhiễm trùng ổ bụng và tử vong.
Lồng ruột là tình trạng bệnh lý rất thường gặp ở trẻ nhỏ. Theo số liệu thống kê cho thấy, có đến 90% bệnh nhân lồng ruột thuộc nhóm trẻ dưới 1 tuổi. Trong đó nhóm 5-9 tháng tuổi là đối tượng có tỷ lệ mắc lồng ruột cao nhất. Lồng ruột là nguyên nhân hàng đầu gây tắc ruột. Lồng ruột có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi. Chiếm tỷ lệ từ 2-5% ở người lớn và 90% ở trẻ dưới 1 tuổi. Trong đó khoảng 5% các trường hợp lồng ruột bị tắc ruột. Hiện tượng này thường xảy ra ở bé trai nhiều hơn ở bé gái. Do áp suất trong bụng và nhu động ruột ở bé trai cao hơn bé gái. Đặc biệt là các bé trai bụ bẫm, với tỷ lệ là 2:1.
Những nguyên nhân gây bệnh lồng ruột ở trẻ
Nguyên nhân chính xác gây lồng ruột ở trẻ em chưa được xác định. Mặc dù vậy, một số lời giải thích được đưa ra như sau:
Do cấu trúc ruột của cơ thể: Từ khi sinh ra đại tràng và manh tràng được gắn cố định với thành bụng nhưng ruột non thì không. Nếu cấu trúc này biến đổi, đại tràng và manh tràng không được cố định. Đoạn ruột phía trên có thể chui vào đoạn ruột phía dưới gây tắc ruột.
Do sự mất cân đối về kích thước giữa hồi tràng và van hồi manh tràng nên đoạn ruột nhỏ hơn có thể chui vào trong đoạn ruột lớn gây lồng ruột.
Biến chứng của một số bệnh đường ruột như viêm hạch mạc treo ruột, polyp ruột, khối u ruột, viêm nhiễm ở ruột, dính ruột, sẹo tổn thương ở ruột. Hay viêm đường hô hấp cấp cũng có thể dẫn tới lồng ruột. Chính vì thế, vào thời gian dịch các bệnh về đường tiêu hóa bùng phát. Số trường hợp trẻ bị lồng ruột cũng tăng lên.
Bên cạnh đó, có giả thuyết cho rằng việc ruột co bóp nhiều hơn khi trẻ chuyển từ bú mẹ sang ăn dặm cũng là yếu tố gây ra tình trạng lồng ruột trẻ em.
Nhận biết những dấu hiệu của bệnh lồng ruột ở trẻ em
Độ tuổi dễ bị lồng ruột là trẻ 4 – 9 tháng tuổi, phổ biến nhất ở trẻ 5 – 6 tháng tuổi.
Trẻ đang ăn uống bình thường bỗng nhiên khóc thét, bỏ bú, ngừng chơi, da tím tái – báo hiệu khúc ruột đã bắt đầu lồng vào nhau. Sau đó trẻ tạm thời nín khóc, thậm chí bú lại.
Khi cơn đau tái phát, trẻ khóc từng cơn, ưỡn người, không bú được, nôn ói ra thức ăn hoặc dịch xanh, dịch vàng.
Sau vài giờ trẻ mệt lả, da xanh mượt.
Sau khoảng 6 – 12 tiếng, trẻ đi ngoài ra máu tươi hoặc màu nâu, có lẫn chút nhầy. Da trẻ tái, môi khô, mạch nhanh, người lạnh và mắt trũng.
Nếu không xử trí trong vòng 24 giờ, trẻ sẽ bị nôn ói liên tục. Bụng chướng dần lên, da toàn thân lạnh, nhợt nhạt, mạch nhỏ. Thở nhanh, thở gấp nông, tiểu ít, sốt cao, lờ đờ, hôn mê, dấu hiệu mất nước nặng. Có các biểu hiện của nhiễm khuẩn, nhiễm độc, sốc do mất nước hoặc sốc nhiễm khuẩn.
Sờ vào bụng trẻ có thể thấy khối ruột lồng như một đoạn dồi.
Phương pháp điều trị khi trẻ gặp phải bệnh lồng ruột
Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bị lồng ruột, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức. Thời gian là điều kiện tiên quyết để xác định phương pháp điều trị.
Nếu cấp cứu kịp thời, dưới 6 tiếng, bé được tháo lồng ruột bằng cách bơm hơi qua hậu môn hoặc thụt thuốc phản quang. Áp lực hơi được bơm vào ruột già cho đến khi lồng ruột được tháo ra hoàn toàn. Quá trình này được theo dõi bằng máy X- quang trực tiếp.
Nếu cấp cứu muộn trên 6 giờ, bé được thực hiện phẫu thuật để tháo lồng ruột.
Nếu cấp cứu quá muộn, sau hơn 24 giờ, tình trạng tắc nghẽn nghiêm trọng. Đoạn ruột chui sâu vào trong, bắt đầu xuất huyết và hoạt tử. Trường hợp này bé phải phẫu thuật cắt bỏ đoạn ruột hoại tử này. Sau mổ, việc chăm sóc hồi sức phức tạp hơn, bé dễ tử vong do suy kiệt và viêm phổi nặng.
Lồng ruột có thể tái phát, phụ huynh không nên chủ quan. Cha mẹ cần theo dõi sức khỏe của bé, nhanh chóng đưa bé đến bệnh viện không muộn quá 6 tiếng kể từ khi phát hiện triệu chứng khóc, đau bụng, bỏ bú…
Những phương pháp phòng tránh
Do chưa xác định rõ nguyên nhân thực sự gây lồng ruột ở trẻ nên không có biện pháp dự phòng đặc hiệu. Phương pháp tốt nhất là nhanh chóng nhận biết các dấu hiệu bất thường ở trẻ để phát hiện sớm lồng ruột. Tránh được các biến chứng nguy hiểm do bệnh gây ra.
Tiêm phòng vắc xin đầy đủ
Bác sĩ khuyến cáo việc tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng các bệnh hô hấp. Như vắc xin cúm, vắc xin phòng viêm phổi, viêm mũi họng. Các bệnh gây ra do phế cầu khuẩn khác (viêm màng não, viêm tai giữa, nhiễm khuẩn huyết) như Synflorix, Prevenar-13. Đặc biệt là vắc xin phòng các bệnh tiêu chảy cấp do rotavirus như Rotarix, Rotateq, Rotavin. Cũng là cách hiệu quả vừa giúp trẻ tăng sức đề kháng. Đồng thời bảo vệ khỏi những căn bệnh nguy hiểm
Đưa trẻ khám kịp thời
Khi trẻ có dấu hiệu đau bụng từng cơn, biểu hiện bằng cơn khóc thét đột ngột, dữ dội. Trẻ ưỡn người, bỏ bú, xoắn vặn, ngừng chơi,… Cha mẹ cần ngay lập tức đưa trẻ đi khám. Các bác sĩ chuyên khoa sẽ nhanh chóng thăm khám, làm thêm các chẩn đoán cận lâm sàng. Có thể kể đến như xét nghiệm máu, xét nghiệm phân, siêu âm ổ bụng, chụp X-quang,… Nhằm chẩn đoán xác định và có biện pháp can thiệp kịp thời cho trẻ.
Lồng ruột là bệnh lý chưa xác định được nguyên nhân rõ ràng nên không có biện pháp dự phòng đặc hiệu. Chính vì thế, cách tốt nhất là nên quan sát trẻ. Nhanh chóng nhận biết các triệu chứng bất thường để phát hiện sớm lồng ruột. Nhằm tránh các biến chứng nguy hiểm do căn bệnh này gây ra.
Bên cạnh đó, vẫn có thể kiểm soát tốt tình trạng phục hồi của bệnh nhân sau khi điều trị lồng ruột bằng cách:
Tái khám đúng lịch hẹn để được theo dõi diễn tiến bệnh cũng như tình trạng sức khỏe.
Nghe theo hướng dẫn của bác sĩ, không được tự ý uống thuốc không được chỉ định hoặc tự ý bỏ thuốc trong toa được kê.
Trên đây là những chia sẽ của tintuxs về bệnh lồng ruột ở trẻ nhỏ. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích được cho các ba mẹ trong quá trình chăm sóc con nhỏ.